چند روز قبل انتشار یکی از آگهی‌های منتشر‌شده در سایت دیوار به سرعت در فضای مجازی دست به دست شد. سفارش‌دهنده آگهی که آن را از مشکین‌دشت کرج منتشر کرده‌بود، ذیل آگهی‌اش درج کرده‌بود که حاضر است کتری‌برقی‌اش را که در حد نو است با برنج یا روغن معاوضه کند. این آگهی بدون اینکه مورد راستی‌آزمایی قرار گیرد، به سرعت بر دامنه نگرانی‌های موجود در فضای عمومی جامعه اضافه کرد. به پیوست این آگهی برخی فعالان رسانه‌ای با درج گزارش در این‌باره ماجرا را پیگیری کردند و مدعی شدند انتشار آگهی دلیلی روشن بر افزایش گستره فقر در جامعه است. جست‌وجو برای یافتن آگهی‌های مشابه در سایت دیوار ما را بر آن داشت تا بخواهیم با سفارش‌دهندگان آگهی وارد گفتگو شویم. از پنج آگهی که در دو روز گذشته با همین مضمون منتشر شده، همگی تماس‌های خود را به روی مخاطبان مسدود کردند و ارتباط با آن‌ها فقط از راه چت کردن مقدور است. فردی که بخاری گازی را از منطقه ۱۵ تهران برای معاوضه با روغن و تخم‌مرغ آگهی و اعلام کرده‌بود در صورت توافق، حاضر است بخاری را با موتور به دست سفارش‌دهنده برساند، به تماس‌های چت هم پاسخ نمی‌دهد. فردی هم که یک جفت کتانی کارکرده سایز ۴۱ را آگهی کرده‌بود، بعد از چتی کوتاه می‌گوید که کتانی‌اش را فروخته و بعد آگهی را حذف می‌کند. یک نفر هم روز گذشته یک بخاری گازی را از منطقه جی تهران در قبال دریافت برنج آگهی کرده‌بود، اما به تماس‌ها پاسخ نمی‌دهد. تلاش ما برای برقراری تماس با فردی هم که یک جفت کفش زنانه را از منطقه آذری تهران در قبال دریافت حبوبات آگهی کرده‌بود، به این موضوع ختم می‌شود که قول فروش آن را به زنی حوالی دروازه شمیران داده‌است. آخرین آگهی در این‌باره را هم فردی برای معاوضه جاروبرقی کارکرده‌اش با برنج یا روغن منتشر کرده‌بود و در پاسخ به تماس‌ما در چت می‌گوید آن را فروخته و بعد آگهی حذف می‌شود.
بدیهی است این امکان وجود دارد افرادی بخواهند در قبال دریافت موارد مشابه، لوازمی را به این شیوه آگهی کنند؛ از جمله اینکه سفارش‌دهندگان کالا در سایت دیوار امکان معاوضه با کالا‌های دیگر را هم ممکن دانسته‌اند که این موضوع به راحتی قابل راستی‌آزمایی است با این حال گستره‌ای که در حال حاضر فضای عمومی جامعه متأثر از آن شده بیش از واقعیت موجود است. فضای اقتصادی جامعه از چند سال قبل و همزمان با افزایش قیمت کالا‌های اساسی آسیب‌های بسیاری را متوجه بدنه عمومی جامعه کرده‌است. به زعم مشکلات موجود، کسب و کار برخی فعالان اقتصادی خصوصاً بازار‌های مجازی مثل سایت دیوار رونق زیادی گرفت، به طوری که این درگاه به محلی امن برای کسب و کار جرائم سایبری هم تبدیل شد. عمده‌ترین دلیل برای افزایش جرائم در این درگاه، فقدان ساختاری برای راستی‌آزمایی از مواردی است که در بستر آن منتشر می‌شود.
سیاه‌نمایی در حوزه اقتصاد
محسن نصری، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در واکنش به انتشار این دست آگهی‌ها در فضای عمومی جامعه بر این باور است که «امروزه برای اینکه ملت ما موفق شود مشکلاتش را پشت سر بگذارد و موفقیت‌هایش را روز افزون کند، نیازمند امید، خود‌باوری، نشاط و احساس عزت و عظمت است و جامعه‌ای که مردم آن مأیوس و نا‌امید باشند، قطعاً نمی‌تواند قدمی از قدم برای اصلاح امور و افزایش موفقیت‌هایشان بردارند؛ بنابراین یکی از سیاست‌هایی که دشمنان ما در جنگ رسانه‌ای و جنگ‌شناختی دارند، این است که تلاش کنند با سیاه‌نمایی از مسائل مختلف زندگی مردم به‌خصوص در حوزه اقتصاد، یأس و ناامیدی و احساسات حقارت به ملت و نسل جوان ما تحمیل کنند.»
گسترش ناامیدی
محسن نصری درباره تأثیر پررنگ‌شدن انتشار این آگهی‌ها در فضای عمومی می‌گوید: «یکی از شگرد‌های آن‌ها این است که در فضای مجازی اطلاعیه‌هایی را منتشر می‌کنند که افراد اعلام کردند ما حاضر به مبادله لباس و کفش‌هایمان با مواد خوراکی هستیم. اگر چه این اتفاقات امکان دارد و استثنائاتی واقعی در جامعه ما داشته باشد، اما با این نوع تبلیغات و ضریب دادن به آن و پررنگ کردن آن در فضای مجازی در تلاش هستند این استثنائات را به عنوان یک قاعده عمومی در جامعه ما تبدیل کنند و برای این قاعده شدن و فراگیر شدن، همت خود را گذاشته‌اند و با روش‌ها و تصاویر مختلف مثلاً یک نوجوانی که سرش را در سطل زباله کرده‌است و موادی را جمع آوری کند و تلقین اینکه نوجوانان و جوانان ما در این وضعیت هستند، کاری کنند که به دنبال یأس و ناامیدی، آن‌ها را علیه حاکمیت تحریک کنند، چراکه امریکا و ایادی کفر و استکبار و ایادی داخلی در تلاش هستند مردم را از نظام جمهوری و از آرمان‌های بزرگ استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی دور کنند.»
راهکار
این استاد دانشگاه درباره راهکار موجود در این‌باره معتقد است: «یکی از وظایف ما این است که هم یک شناخت دقیقی از مسائل اقتصادی و نقاط قوت و ضعف‌ها داشته‌باشیم و هم اینکه اجاره ندهیم عده‌ای در فضای مجازی با دروغ، تزویر و با تحریف تلاش کنند دیدگاه‌های منفی خود‌شان را به فکر و ذهن ما تحمیل کنند که برداشت ما اشتباه شود. به تعبیرگوبلز، وزیر تبلیغات هیتلر که گفت: باید دروغ را آنقدر بزرگ کنیم که مردم باورشان شود. یا امروز در جنگ روایت‌ها این طور مطرح می‌شود که مرتب باید دروغ بگوییم که افراد برای پاسخ دادن فرصت پیدا نکنند. آن‌ها با ضریب دادن به دروغ‌ها و با افزایش این نوع موضوعات و اطلاعیه‌ها تلاش می‌کنند واقعیت‌های جامعه ما را منفی نشان دهند و سیاه‌نمایی کنند تا با ایجاد یأس و ناامیدی جامعه نتواند حرکت مثبتی برای استقلال و آزادی‌اش انجام بدهد.»
